Wat zijn de gevolgen wanneer een leerling door eenzaamheid in zichzelf keert?
Recent onderzoek toont aan dat eenzaamheid wijdverspreid is en dat de gevolgen voor de gezondheid zich op lange termijn manifesteren. Er is een impact op elk individu en zijn of haar gezin, maar er is ook een grote impact op de samenleving die de last van de kosten van gezondheidszorg en het verlies van productiviteit en maatschappelijke betrokkenheid moet dragen.
Hoewel eenzaamheid een groot deel van de samenleving beïnvloedt is er sprake van een ongelijke verdeling. Een studie uitgevoerd in 2010 rapporteert dat 70% van de tieners eenzaam zijn en dat de "alarmerende" effecten van tienereenzaamheid in het verdere leven nog zichtbaar zijn (Goosby, Bellatorre, Walsemann & Cheadle 2013). Resultaten van een studie uit 2018 over eenzaamheid bij volwassenen (Cigna, 2018) stellen daarnaast dat bijna de helft van de bevraagden tussen 18-22 jaar (48,3%), bekend als de Gen Z-populatie, de hoogste eenzaamheidsscores had.
Eenzaamheid heeft een negatieve invloed op de gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Uit onderzoek blijkt dat eenzaamheid en sociale isolatie kan leiden tot een verhoogde kans op hart- en vaatziekten en beroertes. De stress die gepaard gaat met eenzaamheid kan ook leiden tot slaapproblemen en ontstekingen. Ook de mentale gezondheid van een persoon lijdt onder eenzaamheid. Het ervaren van eenzame gevoelens kan zich op termijn uiten in depressieve symptomen (Goossens, 2009).
Hoewel eenzaamheid een groot deel van de samenleving beïnvloedt is er sprake van een ongelijke verdeling. Een studie uitgevoerd in 2010 rapporteert dat 70% van de tieners eenzaam zijn en dat de "alarmerende" effecten van tienereenzaamheid in het verdere leven nog zichtbaar zijn (Goosby, Bellatorre, Walsemann & Cheadle 2013). Resultaten van een studie uit 2018 over eenzaamheid bij volwassenen (Cigna, 2018) stellen daarnaast dat bijna de helft van de bevraagden tussen 18-22 jaar (48,3%), bekend als de Gen Z-populatie, de hoogste eenzaamheidsscores had.
Eenzaamheid heeft een negatieve invloed op de gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Uit onderzoek blijkt dat eenzaamheid en sociale isolatie kan leiden tot een verhoogde kans op hart- en vaatziekten en beroertes. De stress die gepaard gaat met eenzaamheid kan ook leiden tot slaapproblemen en ontstekingen. Ook de mentale gezondheid van een persoon lijdt onder eenzaamheid. Het ervaren van eenzame gevoelens kan zich op termijn uiten in depressieve symptomen (Goossens, 2009).
Eenzaamheid kan optreden als gevolg van sociaal isolement wanneer mensen losgekoppeld raken van relaties met familie, vrienden, buren, collega's, gemeenschapsorganisaties, geloofsgemeenschappen of andere bronnen van sociale interactie.
Sociaal isolement produceert een verminderd gemeenschapsgevoel en maakt banden los die mensen helpen een gedeeld richtingsgevoel te vinden over kwesties zoals armoede, gezondheid, voedselzekerheid, geweld en raciale conflicten die de samenleving teisteren. De meeste volwassenen nemen niet deel aan sociale groepen (Pew Research Center, 2009) en de tijd die volwassenen besteden aan vrijwilligerswerk daalt (U.S. Department of Labor, Bureau of Statistics, 2016), waardoor ze risico lopen op sociaal isolement en gezondheidsproblemen. Omgekeerd worden positieve sociale banden geassocieerd met een betere gezondheid. Uit een meta-studie uit 2017 blijkt dat sterke en diepe sociale verbindingen worden geassocieerd met een daling van 50% van het risico op vroegtijdig overlijden (HoltLunstad, 2017).
Sociaal isolement produceert een verminderd gemeenschapsgevoel en maakt banden los die mensen helpen een gedeeld richtingsgevoel te vinden over kwesties zoals armoede, gezondheid, voedselzekerheid, geweld en raciale conflicten die de samenleving teisteren. De meeste volwassenen nemen niet deel aan sociale groepen (Pew Research Center, 2009) en de tijd die volwassenen besteden aan vrijwilligerswerk daalt (U.S. Department of Labor, Bureau of Statistics, 2016), waardoor ze risico lopen op sociaal isolement en gezondheidsproblemen. Omgekeerd worden positieve sociale banden geassocieerd met een betere gezondheid. Uit een meta-studie uit 2017 blijkt dat sterke en diepe sociale verbindingen worden geassocieerd met een daling van 50% van het risico op vroegtijdig overlijden (HoltLunstad, 2017).
Wat zijn de gevolgen wanneer een leerling zijn of haar eenzaamheid naar buiten toe uitwerkt?
Sociaal isolement draagt bij aan een slechte persoonlijke gezondheid en een gebrek aan betrokkenheid in de publieke arena. Eenzaamheid en sociaal isolement zijn bedreigingen voor individuen, gemeenschappen en naties. Eenzaamheid en sociaal isolement zijn op lange termijn dodelijk voor de mens en verlammen een democratische samenleving, een samenleving die afhankelijk is van maatschappelijke betrokkenheid bij openbare aangelegenheden. Met dit toenemende gebrek aan verbondenheid worden de maatschappelijke en burgerlijke betrokkenheid bedreigd (Sapolsky, 2017).
Een gevolg van het gebrek aan verbondenheid is radicaliteit. Radicaliteit is niet specifiek beperkt tot de moslimgemeenschappen in ons land. Eenzame jongeren vanuit diverse achtergronden kunnen radicaliseren. Een tekort aan kwalitatieve sociale relaties kan een bepalende factor zijn in het radicaliseringsproces.
Wanneer een individu geen vertrouwen heeft in de maatschappij of politiek van het land waarin zij wonen, dan heeft dit een evenredig effect op de psychologische gezondheid van dat individu.
Deze mensen worden gevoeliger voor bepaalde kwesties, zoals bijvoorbeeld godsdienst. Ze zullen hun eigen idealen verdedigen, zonder de punten van de tegenpartij in acht te nemen. Er wordt dus niet meer geluisterd naar de andere partij, die van mening verschilt.
Het risico bestaat dat eenzame jongeren, in de leeftijdscategorie van de tweede en de derde graad van het secundair onderwijs vatbaar worden voor radicale ideeën. Jongeren van deze leeftijd hebben nog geen volledig referentiekader inzake de normen en waarden van de wereld rondom hen.
Wanneer jongeren mensen ontmoeten die een andere set normen en waarden hanteren dan hen is verbondenheid erg belangrijk (Perlman & Peplau, 1981).
Wanneer een individu geen vertrouwen heeft in de maatschappij of politiek van het land waarin zij wonen, dan heeft dit een evenredig effect op de psychologische gezondheid van dat individu.
Deze mensen worden gevoeliger voor bepaalde kwesties, zoals bijvoorbeeld godsdienst. Ze zullen hun eigen idealen verdedigen, zonder de punten van de tegenpartij in acht te nemen. Er wordt dus niet meer geluisterd naar de andere partij, die van mening verschilt.
Het risico bestaat dat eenzame jongeren, in de leeftijdscategorie van de tweede en de derde graad van het secundair onderwijs vatbaar worden voor radicale ideeën. Jongeren van deze leeftijd hebben nog geen volledig referentiekader inzake de normen en waarden van de wereld rondom hen.
Wanneer jongeren mensen ontmoeten die een andere set normen en waarden hanteren dan hen is verbondenheid erg belangrijk (Perlman & Peplau, 1981).
Sociale betrokkenheid en empathie stelt individuen in staat om te reflecteren over bepaalde kwesties in het leven. Gesocialiseerde individuen stellen zich in de plaats van hun gesprekspartner op en gebruiken hun gevoel voor empathie om de de andere kant van de kwestie proberen te begrijpen.
Radicaliteit vindt plaats wanneer deze empathie uit blijft. Radicaliteit gaat voorbij aan het overwegen van een anders standpunt en focust daarentegen op het primaire belang van het eigen gelijk (Beuningen, Coumans & Moonen, 2018).
Radicaliteit vindt plaats wanneer deze empathie uit blijft. Radicaliteit gaat voorbij aan het overwegen van een anders standpunt en focust daarentegen op het primaire belang van het eigen gelijk (Beuningen, Coumans & Moonen, 2018).
Radicalisering gebeurt in vier fasen:
Tijdens fase 3 en fase 4 is het voor een hulpverlener echter moeilijk om contact te leggen met een radicaliserende persoon. Het is voor de radicaliserende persoon in fase 3 en fase 4 immers moeilijk om een compromis te sluiten binnen de reeds aangenomen radicale ideologie.
Wanneer een radicaliserende jongere weigert een compromis te sluiten binnen de eigen ideologie,
is het mogelijk dat een kleine minderheid van jongeren overgaat tot drastische acties om hun punt duidelijk te maken. Toch is het in eerste instantie niet de intentie van radicale personen om te verwonden of te vernietigen, maar om hun visie door te drijven.
Door hun sociaal geïsoleerde positie ten opzichte van de rest van de maatschappij is het perspectief waardoor zij kijken kleiner en minder ontvankelijk voor een alternatieve, genuanceerde blik. Een radicaliserende jongere zal deze alternatieve blik naast zich neerleggen.
- vatbaar zijn voor radicale ideeën, radicale gedachten overdenken;
- de zoektocht naar een groep of ideologie, zoeken naar anderen die dezelfde radicale gedachten hebben;
- effectief aansluiten bij een groep of ideologie;
- het volgen van de gedachtegang van deze groep of ideologie, actievoeren vanuit die gedachtegang, bijvoorbeeld demonstreren of haatspraak aanmoedigen.
Tijdens fase 3 en fase 4 is het voor een hulpverlener echter moeilijk om contact te leggen met een radicaliserende persoon. Het is voor de radicaliserende persoon in fase 3 en fase 4 immers moeilijk om een compromis te sluiten binnen de reeds aangenomen radicale ideologie.
Wanneer een radicaliserende jongere weigert een compromis te sluiten binnen de eigen ideologie,
is het mogelijk dat een kleine minderheid van jongeren overgaat tot drastische acties om hun punt duidelijk te maken. Toch is het in eerste instantie niet de intentie van radicale personen om te verwonden of te vernietigen, maar om hun visie door te drijven.
Door hun sociaal geïsoleerde positie ten opzichte van de rest van de maatschappij is het perspectief waardoor zij kijken kleiner en minder ontvankelijk voor een alternatieve, genuanceerde blik. Een radicaliserende jongere zal deze alternatieve blik naast zich neerleggen.